(Službeni Glasnik Republike Srbije, br. 36/2015)
Zakon o inspekcijskom nadzoru stupio je na snagu 29. aprila 2015. godine, a primenjuje se od 30. aprila 2016. godine, osim odredaba kojima se uređuju neregistrovani subjekti i postupanje prema neregistrovanim subjektima (od kojih se pojedine primenjuju od 30. jula 2015. godine, a pojedine od 30. septembra 2015. godine). Danom početka primene Zakona o inspekcijskom nadzoru prestaje da važi Zakon o državnoj upravi iz 1992. godine (Službeni Glasnik Republike Srbije, br. 20/1992, 6/1993 – odluka USRS, 48/1993, 53/1993, 67/1993, 48/1994, 49/1999 – dr. zakon, 79/2005 – dr. zakon, 101/2005 – dr. zakon i 87/2011 – dr. zakon) koji je do donošenja Zakona o inspekcijskom nadzoru bio opšti zakon u oblasti inspekcijskog nadzora. Donošenjem Zakona o inspekcijskom nadzoru u Srbiji je prvi put na sveobuhvatan i jedinstven način regulisana materija inspekcijskog nadzora imajući u vidu da su rešenja navedenog Zakona o državnoj upravi nepotpuna, nedorečena i odraz zastarelog, te bitno drugačijeg pravnog sistema. Obzirom na odsustvo jedinstvene zakonske regulative, materija inspekcijskog nadzora je uređivana mnoštvom različitih propisa (zakona, uredbi, pravilnika i dr.), što je prouzrokovalo brojne nedorečenosti i neusklađenosti u pravnom poretku u oblasti inspekcijskog nadzora.
Jedan od najvažnijih ciljeva donošenja Zakona o inspekcijskom nadzoru je obezbeđivanje zakonitosti poslovanja i postupanja nadziranih subjekata, sa akcentom na preventivnom delovanju nadležnih inspekcija, a po potrebi i represivnim delovanjem putem sprovođenja kaznenih mera koje bi, u odnosu na preventivno delovanje nadležnih inspekcija, trebalo da bude zastupljeno u značajno manjoj meri.
Zakon o inspekcijskom nadzoru, takođe, ima za cilj da standardizuje pojam i postupak inspekcijskog nadzora putem definisanja vrsta i oblika inspekcijskog nadzora, kao i putem normativnog uređenja prvostepenog i drugostepenog postupka inspekcijskog nadzora i postupka izvršenja inspekcijskog rešenja, a sve radi postizanja veće pravne predvidivosti, sigurnosti i izvesnosti kako za nadzirane subjekte, tako i za nadležne inspekcije.
Još jedna novina Zakona o inspekcijskom nadzoru je izričito propisivanje mera za koordinaciju inspekcijskog nadzora koje, između ostalog, uključuju uvođenje Koordinacione komisije kao nadležnog javnog tela za koordinaciju inspekcijskog nadzora, što ima za cilj obuhvatniji i delotvorniji nadzor nadležnih inspekcija, kao i izbegavanje nepotrebnog ponavljanja postupaka inspekcijskog nadzora.
Zakon o inspekcijskom nadzoru propisuje i niz značajnih odredaba u pogledu suzbijanja obavljanja delatnosti neregistrovanih subjekata (subjekata koji obavljaju delatnost, a nisu upisani u odgovarajući registar). U tom pogledu je za neregistrovane subjekte predviđen niz izuzetaka od opšteg režima inspekcijskog nadzora koji se vrši prema nadziranim registrovanim subjektima. Tako, plan inspekcijskog nadzora, koji priprema inspekcija na osnovu utvrđenog stanja i procene rizika, obavezno sadrži planirane mere za sprečavanje obavljanja delatnosti neregistrovanih subjekata, dok se inspekcijski nadzor nad neregistrovanim subjektom može vršiti i kad nije predviđen planom inspekcijskog nadzora, kao i bez obaveštenja o predstojećem inspekcijskom nadzoru i izdavanja naloga za inspekcijski nadzor, a u granicama predmeta koje u toku trajanja nadzora utvrđuje inspektor. Ista pravila se primenjuju i u slučaju inspekcijskog nadzora nad nadziranim subjektom kod koga se zatekne lice koje bez ugovora o radu ili drugog valjanog pravnog osnova radi kod tog subjekta. Pored navedenog, inspekcija koja zatekne neregistrovanog subjekta kako se bavi delatnošću ili aktivnošću iz delokruga druge inspekcije, dužna je da o zatečenom stanju, bez odlaganja, obavesti poresku inspekciju i inspekciju u čijem delokrugu je delatnost odnosno aktivnost koju obavlja neregistrovani subjekt, kao i druge nadležne organe, radi preduzimanja radnji i mera iz delokruga te inspekcije ili drugog nadležnog organa odnosno radi vršenja zajedničkog inspekcijskog nadzora ili saradnje u obavljanju poslova.
Najzad, Zakon o inspekcijskom nadzoru propisuje da se važeći propisi i planovi inspekcijskog nadzora, kao i godišnji izveštaji o radu inspekcija i dr. objavljuju na internet stranici inspekcije, što ima za cilj uspostavljanje transparentnosti rada i akata inspekcija. Takođe, uspostavljen je i jedinstveni inspekcijski informacioni sistem u cilju stvaranja sveobuhvatne baze podataka i omogućavanja pristupa informacijama i dokumentima od strane nadležnih inspekcija radi smanjenja administrativnog opterećenja nadziranih subjekata i inspekcija i bolje alokacije resursa.
Nakon izlaganja najvažnijih novina Zakona o inspekcijskom nadzoru, možemo zaključiti da je glavni cilj donošenja zakona podsticanje urednog ispunjavanja obaveza nadziranih subjekata, ujednačavanje inspekcijske prakse, a time i postizanje većeg nivoa pravne sigurnosti, pravne zaštite, te boljeg poslovnog okruženja.
